Συνέντευξη με τον συγγραφέα Πασχάλη Πράντζιο

 

«Αν υποθέσουμε ότι το ταλέντο είναι ένα δοθέν χάρισμα που δεν κατακτιέται, αλλά προσφέρεται σε κάποιους ως δώρο, αν δεν το υπηρετήσεις με σεβασμό, θα το χάσεις»

Από την Μαρλέν Δεσποτίδη

Ο Πασχάλης Πράντζιος γεννήθηκε στην Ανάβρα Καρδίτσας το 1971 και εμφανίστηκε στα ελληνικά γράμματα το 2006. Σπούδασε φιλοσοφία στη Φιλοσοφική Σχολή του Α.Π.Θ., εργάζεται ως φιλόλογος καθηγητής στη Μέση Εκπαίδευση, ενώ παράλληλα ολοκληρώνει τις σπουδές του στο μεταπτυχιακό τμήμα της Σχολής Θεάτρου του Πανεπιστημίου της Λευκωσίας (Α.Π.ΚΥ.), με ειδίκευση στην Επιβίωση του Αρχαίου Δράματος. Παράλληλα με τη μυθιστοριογραφία ασχολείται με τη θεωρία λογοτεχνίας και θεάτρου, δημοσιεύοντας άρθρα, μελέτες και κριτικές σε περιοδικά λογοτεχνικού ενδιαφέροντος. 

Από τις εκδόσεις Ωκεανίδα έχουν κυκλοφορήσει τα μυθιστορήματά του Και πάντα με χείλη κόκκινα, Περί ανέμων και γάτων, Λιωμένο μολύβι, Ξανάγινε τρεις… και Η πόλη έχει ρεπό, ενώ πρόσφατα κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος, το καινούριο του μυθιστόρημα, τριάντα έξι ώρες βροχής. 

Χαρτί και στυλό ή υπολογιστής και πληκτρολόγιο; Τι σας εμπνέει καλύτερα;

Ανήκει στο παρελθόν πια για μένα το χαρτί και το μολύβι. Δεν είναι θέμα έμπνευσης, αλλά θέμα επιλογής. Είμαι εξοικειωμένος με την τεχνολογία και το να γράφω στον υπολογιστή με διευκολύνει, γιατί γράφω γρήγορα και ταυτόχρονα μπορώ ανά πάσα στιγμή να αναζητήσω πληροφορίες για το οτιδήποτε χρειαστώ στο διαδίκτυο.

Ποιο ήταν το έναυσμα, ώστε να ξεκινήσετε τη συγγραφή;

Πραγματικά δεν ξέρω τι να σας απαντήσω. Γράφω από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου και κάποια στιγμή μεγαλώνοντας επιχείρησα να δω αν μπορώ να γράψω μυθιστόρημα. Έτσι ξεκίνησαν όλα.

Μεγαλώνετε μαζί με τα μυθιστορήματά  σας ή προτιμάτε να διατηρείτε μια ατόφια ζωηρή οπτική ανάλογα με τους ήρωες και την θεματολογία;

Νομίζω πως το ένα δεν αναιρεί το άλλο. Κάθε μυθιστόρημα που γράφω με πάει ένα βήμα παρακάτω υπό την έννοια ότι εξελίσσομαι. Η γλώσσα είναι σκέψη κι όσο μεγαλώνει κανείς η γλώσσα μεστώνει εκ παραλλήλου με τη σκέψη, άρα δυνητικά γράφεις καλύτερα μεγαλώνοντας. Αισθάνομαι ότι ωριμάζω μαζί με τα βιβλία μου. Μεγάλωσα και μεγαλώνω συγγραφικά μαζί τους. Ο συγγραφέας υποδύεται τον κάθε ήρωα είτε αυτός είναι νεαρός είτε όχι. Μοιάζει με τον καλό ηθοποιό ο συγγραφέας, “υποκρίνεται” ρόλους διεισδύοντας στον ψυχισμό των ηρώων του. Το αν το κάνει καλά ή όχι, εξαρτάται από το πόσο καλός ηθοποιός είναι, αν είναι καλός συγγραφέας το κατορθώνει επιτυχώς, αν όχι οι αναγνώστες βαριούνται.

Το τέλος κάθε βιβλίου είναι προκαθορισμένο από το πρώτο κεφάλαιο ή το αποφασίζουν οι ήρωες συν τω χρόνω;

Εξαρτάται από το βιβλίο που γράφει κανείς, δεν υπάρχει κάποια συνταγή. Στο είδος της βιογραφίας επί παραδείγματι οφείλεις να ξέρεις τα πάντα από την αρχή. Από την άλλη, μπορεί να ξεκινήσω ένα βιβλίο επειδή μ’ έχει γοητεύσει η σκέψη ενός τέλους που έχω σκεφτεί και να πρέπει να στήσω την πλοκή με γνώμονα το τέλος αυτό που θέλω για δικούς μου λόγους να αναδείξω. Ωστόσο, τις πιο πολλές φορές οι ήρωες και οι ζωές τους χτίζονται βήμα βήμα από την αρχή χωρίς να γνωρίζω το τέλος, όπως συμβαίνει και στην πραγματική ζωή, όταν συναντάς έναν άνθρωπο και μπαίνει στη ζωή σου. Απλώς, από άποψη τεχνικής οφείλεις κατά το μέσον του βιβλίου να καταλήξεις ή έστω να υποθέσεις πού το πας, για να δρομολογήσεις και τα πράγματα προς μία συγκεκριμένη κατεύθυνση. Αν μιλάμε όμως για το τέλος τέλος, την τελευταία ενότητα δηλαδή, μπορεί να οδηγηθείς σε εντελώς διαφορετική λύση από αυτή που είχες σκεφτεί π.χ στον θάνατο ή στη συνέχιση της ζωής ενός ήρωα.

Φαινόμενο λευκής σελίδας. Κάποια στιγμή προκύπτει,είτε λόγω διλήμματος είτε λόγω πραγματικότητας. Εσείς το έχετε αντιμετωπίσει;

Θα μου έκανε πραγματικά εντύπωση, αν κάποιος συγγραφέας δήλωνε πως δεν το έχει αντιμετωπίσει. Όχι μονάχα μία, πάρα πολλές φορές. Και δεν αναφέρομαι μονάχα όταν βρίσκομαι υπό αναζήτηση νέου θέματος για να γράψω. Μου έχει συμβεί στο βιβλίο μου Ξανάγινε τρεις… να βασανίζομαι κάθε βράδυ επί έξι μήνες σχεδόν, για να προχωρήσω ένα κεφάλαιο. Ξέρετε, μερικές φορές οι ήρωες κρύβονται από τον συγγραφέα, σαν να σε τιμωρούν γιατί κάτι δεν έκανες καλά και μέχρι να το βρεις αυτό, δεν εμφανίζονται μπροστά σου, δεν τους βλέπεις και δεν μπορείς κατ’ επέκταση να γράψεις.

Η συγγραφή είναι διάλογος του δημιουργού με τον εαυτό του ή μια αλήθεια που αφήνεται ελεύθερη στο φως;

Η συγγραφή είναι διάλογος της τέχνης με τη ζωή. Από κει κι έπειτα, η ενδοσκόπηση είναι απαραίτητη για κάθε καλλιτέχνη, στη βάση της οποίας βρίσκεται και η αναζήτηση της αλήθειας.

Η παρατήρηση του κόσμου γύρω σας,  των ανθρώπων, των αντιδράσεων και των εκφράσεών τους, τι ρόλο παίζει στη ζωή ενός συγγραφέα;

Νομίζω ότι είναι το Α και το Ω της συγγραφής η παρατήρηση, δεδομένου ότι η τέχνη δεν στέκεται απέναντι στη ζωή, την παρατηρεί και την αποτυπώνει μέσω του καλλιτεχνικού έργου.

Ζούμε στην Ελλάδα της κρίσης. Το βιβλίο είναι ένας κλάδος που έχει πληγεί αρκετά και το αναγνωστικό κοινό επιλέγει πιο δύσκολα. Παρ’όλα αυτά τα βιβλία σας έχουν αγαπηθεί ιδιαιτέρως. Έχετε αγωνία πώς θα αγκαλιάσουν οι αναγνώστες κάθε καινούρια σας ιστορία κι αν αυτό θα παίξει κάποιο ρόλο στην πορεία σας;

Αυτό που κυρίως μ’ ενδιαφέρει είναι να μην προσβάλλω την αισθητική των αναγνωστών μου με όσα γράφω. Από κει κι έπειτα το να προσδοκώ να αγκαλιάσουν τα βιβλία μου είναι μάλλον ματαιοδοξία. Τα βιβλία δεν απευθύνονται σε όλους και για να είμαι και ειλικρινής δεν πρέπει να απευθύνονται σε όλους. Το κάθε βιβλίο έχει το κοινό του –ευρύ ή περιορισμένο- κι ο συγγραφέας δεν είναι καλό να κάνει εκπτώσεις, για να κερδίσει την πλειοψηφία του αναγνωστικού κοινού. Προσβάλλει την τέχνη του, όταν λειτουργεί κατ’ αυτόν τον τρόπο.

Τριάντα έξι ώρες βροχής. Το τελευταίο σας μυθιστόρημα. Πώς θα το περιγράφατε με τρεις λέξεις;

           Να χρησιμοποιήσω πέντε; Είναι το έκτο μου μυθιστόρημα!

Ποιο συναίσθημα κυριάρχησε μέσα σας όταν το ολοκληρώσατε;

Η αγωνία για το αν θα βρω εκδότη, γιατί είχε σταματήσει η συνεργασία μου με την Ωκεανίδα!

Έχετε γράψει συνολικά έξι βιβλία. Υπάρχει κάποιο που να ξεχωρίζετε; Κάποιο με το οποίο συνδέεστε περισσότερο μαζί του;

Ξεχωρίζω το Ξανάγινε τρεις… γιατί με δυσκόλεψε πολύ για να το στήσω, όπως ήθελα. Μου πήρε περισσότερο από τρία χρόνια. Από κει κι έπειτα, θα έλεγα πως είμαι με όλα τα βιβλία μου συνδεδεμένος συναισθηματικά, γιατί το καθένα αντιπροσωπεύει κομμάτι της ζωής μου.

Αναζητάτε εσείς τα ερεθίσματα που θα σας οδηγήσουν σε μια νέα ιστορία ή αφήνετε να σας βρουν εκείνα;

Πάντοτε ψάχνω και κάθε φορά αγωνιώ για το αν θα ξαναγράψω. Είναι στιγμές που φοβάμαι πως το χάρισμα αυτό που μάλλον έδωσε η φύση, θα μου το πάρει πίσω. Ξέρετε, αν υποθέσουμε ότι το ταλέντο είναι ένα δοθέν χάρισμα που δεν κατακτιέται, αλλά προσφέρεται σε κάποιους ως δώρο, αν δεν το υπηρετήσεις με σεβασμό, θα το χάσεις. Αυτή είναι η δική μου αγωνία. Τα ερεθίσματα, αν έχεις τα μάτια της ψυχής ανοιχτά, δεν έχει σημασία αν θα τα βρεις ή θα σε βρουν.

Τι πρέπει να έχει ως απαραίτητο εφόδιο ένας νέος συγγραφέας;

Νομίζω πως κι εγώ στους νέους συγγραφείς πρέπει να συγκαταλέγομαι, παρότι βρίσκομαι κοντά δεκαπέντε χρόνια στον χώρο. Είναι μακρύς ο δρόμος για να ωριμάσει συγγραφικά ένας δημιουργός κι ίσως εκεί να βρίσκεται κι η γοητεία της καλλιτεχνικής δημιουργίας. Αναζητάς πάντοτε να γράψεις το καλύτερό σου βιβλίο κι αν υποθέσουμε πως το πετυχαίνει κάποιος, αναζητάς να ξεπεράσεις τον εαυτό σου. Για να επιστρέψω όμως στην ερώτησή σας, θα πω πως ένας νέος συγγραφέας πρέπει να μελετά πολύ, να γράφει και να διορθώνει τα κείμενά του πολλές πολλές φορές, επιδιώκοντας να κατακτήσει τη λέξη, τη γλώσσα. Γιατί η λογοτεχνία είναι πάνω απ’ όλα γλώσσα.

Ποια είναι τα καλλιτεχνικά σας σχέδια για το μέλλον;

Να είμαι καλά στην υγεία μου και να μπορώ να γράφω! Τα όνειρα ούτως ή άλλως δεν σταματούν ποτέ. Μόνο που για να πραγματοποιηθούν πρέπει να στρέφεις τα μάτια σου στον ουρανό και να πατάς στη γη! Αλλιώς αυταπατάσαι.

Σας ευχαριστώ πολύ!